Tin is een zilvergrijs metaal. Het kan goed gebogen en gekneed worden en is bestand tegen zowel zoet als zout water – maar in de meeste zuren lost tin gewoon op. Omdat het zo goed bestand is tegen corrosie, wordt tin vaak als beschermende laag op andere metalen aangebracht. Een bekend voorbeeld hiervan is het blikje (in het Engels: tin), dat eigenlijk niets anders is dan staal, bedekt met een dun laagje tin.

Tin is een veelzijdig materiaal. De tingieter kan gesmolten tin gieten tot allerlei gebruiksvoorwerpen of bestek. Soldeertin (meestal een legering met tin als hoofdbestanddeel) wordt gebruikt voor de productie van elektronische schakelingen en voor loodgieterswerk. Om glas een glad oppervlak te geven (bij vrijwel alle ramen die gemaakt worden), wordt vloeibaar glas op tinnen platen gegoten. Tot slot wordt het zout tinchloride gebruikt als bijtmiddel.

Tin gelegeerd met koper is brons, dat vele toepassingen kent, zoals kerkklokken. Tin gelegeerd met lood is het basismateriaal voor orgelpijpen. Tin komt voor in twee aggregatietoestanden (‘allotropen’): wit tin en grijs tin. Onder een temperatuur van 13,2°C is het grijs tin, maar zodra de temperatuurgrens wordt overschreden, verandert grijs tin heel langzaam in wit tin. Koelt het tin af, dan neemt het weer de grijze verschijningsvorm aan. Het probleem hierbij is echter, dat afkoelend wit tin niet homogeen, maar langzaam en plaatselijk in grijs tin wordt omgezet. Dit wordt zichtbaar als een beschadiging. Vroeger noemde men deze beschadiging ‘tinpest’. Door toevoeging van antimoon of bismut aan tin, kan tinpest worden voorkomen.

Tin in het verleden

Dat tin één van de vroegst ontdekte metalen is, komt vooral omdat al sinds 3500 voor Christus bekend is, dat tin een verhardend effect heeft op koper. Met de legering brons konden immers veel nuttige en slijtvaste gereedschappen worden gemaakt. De Romeinen dreven al handel tussen de tinmijnen in Cornwall (Engeland) en het Middellandse Zeegebied. Bekend is ook, dat een Egyptische farao tin uit de mijnen van Cornwall heeft gebruikt in een standbeeld, dat hij (inmiddels duizenden jaren geleden) heeft laten oprichten. Pas vanaf de zevende eeuw na Christus wordt tin ook in zuivere vorm gemaakt. Borden, bekers, kannen en ander tafelgerei werden belangrijke tinnen producten. Maar als in de achttiende eeuw aardewerk en glas opkomen als geduchte concurrenten van tin, raken tinnen serviezen en tinnen bestek wat op de achtergrond. Desondanks zijn deze tinnen producten vandaag nog altijd verkrijgbaar. Lees meer over de geschiedenis van tin.

Waar komt tin vandaan?

Maar een heel klein gedeelte van de aardkorst (ongeveer 0,001%) bestaat uit tin. Vijfendertig landen hebben tinmijnen, op vrijwel alle continenten. Tin wordt gewonnen uit verschillende ertsen, waarvan cassiteriet het belangrijkste en commercieel meest aantrekkelijke is. In Zuidoost-Azië (Maleisië) is cassiteriet in overvloed beschikbaar. Andere mineralen, met lagere concentraties tin, zijn staniet, cylindriet, frankeiet, canfieldiet en tealliet. Tin wordt verkregen door het tin-erts op hoge temperatuur in ovens te reduceren met koolstof.

Voor wie maakt Nederland tin?

Nederland telt anno 2007 maar één tinverwerkend bedrijf: het Naardense Alpha-Fry Technologies. Dit bedrijf verwerkt op jaarbasis enkele duizenden tonnen tin. Tinlegeringen, zoals soldeer, worden er verhandeld voor industriële verwerking en voor de assemblage van elektronica.

De afzet van de Nederlandse tinindustrie is evenwichtig verdeeld. De elektronische industrie en de vertinningsindustrie (‘blikjes’ en dergelijke) zijn de grootste afnemers, gevolgd door de doe-het-zelf-sector, de markt voor siertin en de lagermetalen (onder meer van nut in de binnenscheepvaart).

Alpha-Fry exporteert het grootste deel van de productie naar landen binnen de EU. Maar ook Azië en Amerika nemen veel af. De Nederlandse tinindustrie heeft dan ook een vrij sterke marktpositie. In de marktsegmenten traditioneel soldeertin, tinanoden, siertin en lagermetalen beheert Nederland minstens een vijfde van de Europese markt. De positie van Nederland in het segment zacht soldeer, stansdelen en soldeerpoeder is ook sterk: vijftien procent van dit marktsegment is in Nederlandse handen.

De tinindustrie

De sterke mondiale positie van Alpha-Fry is voor een belangrijk deel te danken aan de ontwikkeling van producten met een hoge toegevoegde waarde. Stimulansen voor de tinsector nu zijn de vervanging van lood door tin (als gevolg van regelgeving) en de groei van de staal- en elektronische industrie, die voorlopig lijkt aan te houden.

Soldeertin wordt gebruikt door verschillende industrieën. Bij vrijwel iedere toepassing blijven echter restanten over. Alpha-Fry neemt deze restanten terug, en zet ze na behandeling (of raffinage) weer in als secundaire grondstoffen. Het percentage tin(product) dat op deze manier hergebruikt wordt, kan flink oplopen. Echter, een gedeelte van de reststoffen wordt in speciale inrichtingen in het buitenland opgewerkt. Tegelijkertijd wordt op nationaal niveau de regulering aangescherpt voor het grensoverschrijdend vervoer van secundaire grondstoffen: deze worden beschouwd als afvalstoffen. De winstgevendheid van de tinindustrie kan door deze vorm van regulering geschaad worden.

Terug naar metalen